جایگاه و شناخت کارکردهای خانواده از دیدگاه اسلام

خلاصه :

خانواده را می‌توان اصلی‌ترین نهاد اجتماعی از ابتدای تاریخ تاکنون دانست که بنیان شکل‌گیری جوامع پیشرفته و خاستگاه فرهنگ‌ها، تمدن‌ها و تاریخ بوده است. نهاد خانواده با وجود تغییرات ساختاری در دوره‌­های مختلف، به ­ویژه در جریان مدرن شدن جوامع، از ثبات و پویای بالایی برخوردار بوده و همواره نهادی برای پیوند میان جامعه و فرد بشمار می‌­آید. اهمیت خانواده از جهت فردی نیز مدنظر است؛ چراکه مراحل شکل‌گیری شخصیت هر فرد، تربیت و جامعه‌پذیری او، در درون خانواده و تحت‌تأثیر آموزش‌های والدین طی می‌شود. از این جهت، خانواده بر رشد، تعادل و شکوفایى هر فردی از افراد جامعه تأثیرگذار بوده و به‌تبع بر جامعه‌ پیرامونی با تربیت و وارد نمودن افراد صالح و شایسته به آن، تأثیر مستقیم دارد.

دین اسلام به­ عنوان مکتبی انسان‌ساز، بیشترین توجه را به والایی و پویایی خانواده دارد. آداب ویژه­ای برای زندگى خانوادگى وضع کرده و ساختار مطلوب و به هنجار خانواده را براساس آموزه‌­هاى دینى بنا کرده است. ازاین‌رو پیامبر اسلام(ص) و اولیاى دین(ع) نیز همواره افراد را در مورد شیوه‌ انتخاب همسر، کیفیت روابط خانوادگى و زناشویى، برخورد با فرزندان و انواع روابط عاطفى در خانواده، راهنمایى مى­کردند. دنیای امروز علی‌رغم تغییرات زیادی که به خود دیده است، می‌تواند این آموزه‌ها را راهگشای معضلات خود کند.

خانواده طبیعی‌­ترین واحد تولیدمثل و فراگیرترین واحد اجتماعی است که به­ دلیل تأمین نیروی انسانی جامعه، سلامت همه­‌جانبه‌ اعضای آن در سلامت اجتماعی تأثیر اساسی دارد. تعریف خانواده در جامعه‌شناسی غالباً در دو دسته جای می‌‌گیرد: الف) تعاریف سنتی: شامل خانواده‌­های هسته­‌ای، ناهمجنس‌گرا و متمرکز بر رابطه­‌های خونی (والدین، فرزندان، خواهران و برادران). ب) تعاریف گسترده­: این تعاریف با تغییر واژه (خانواده) به (چهاردیواری - خانوار)، هرگونه همزیستی و رابطه‌ خصوصی در یک خانه اعم از رابطه‌ تک‌‌والد با فرزند، رابطه‌ دوهمجنس و... را در بر می­‌گیرد. این­ قبیل تعاریف، موجب می‌­شود تا سیاست‌­ها و برنامه‌های مربوط به نهاد خانواده، شامل افراد وابسته به اینگونه روابط نیز بشود.